Jodek potasu – jak i kiedy go przyjmować?

Jodek potasu (KI) jest rodzajem jodu, który nie jest radioaktywny i może być stosowany do blokowania jednego rodzaju radioaktywnego materiału, radioaktywnego jodu (I-131), przed wchłanianiem przez tarczycę. W niektórych awariach elektrowni jądrowych, radioaktywny jod może zostać uwolniony do środowiska i przedostać się do organizmu poprzez oddychanie lub spożywanie go. Nazywa się to zanieczyszczeniem wewnętrznym. W sytuacji, gdy tarczyca wchłania wysoki poziom radioaktywnego jodu, może się zwiększać ryzyko raka tarczycy u niemowląt, dzieci i młodych dorosłych nawet wiele lat po ekspozycji. Tarczyca to gruczoł w szyi, który odgrywa ważną rolę w wielu funkcjach organizmu.

Przeczytaj również, co się dzieje gdy w organizmie brakuje witaminy D?

Jodek potasu – co musisz wiedzieć?

• W nagłych wypadkach popromiennych niektórym osobom można zalecić zażywanie jodku potasu (KI) w celu ochrony tarczycy.
• Nie zażywaj jodku potasu bez instrukcji ze strony służby zdrowia lub służb ratunkowych lub świadczeniodawcy.
• Istnieją ograniczenia co do tego, kto powinien używać KI i jak może ten pierwiastek pomóc. 
• Jodek potasu chroni jedynie tarczycę przed radioaktywnym jodem (I-131) i nie chroni innych części ciała przed innymi rodzajami promieniowania.
• KI może mieć szkodliwe skutki zdrowotne, zwłaszcza jeśli jest brany bez zalecenia lub nie jest prawidłowo przyjmowany.

Jak jodek potasu chroni tarczycę?

Jodek potasu (KI) i radioaktywny jod to dwa różne rodzaje jodu. Oba są wchłaniane przez tarczycę. Aby KI działało, pacjent musi go przyjąć przed lub wkrótce po ekspozycji na radioaktywny jod. Gdy przyjmie się odpowiednią ilość KI we właściwym czasie, może to pomóc w zablokowaniu wchłaniania radioaktywnego jodu przez tarczycę. Ochrona działa dzięki temu, że tarczyca już wchłonęła potrzebny jodek potasu i nie ma miejsca na wchłonięcie radioaktywnego jodu. 

Pamiętaj, używaj KI tylko wtedy, gdy zostanie to polecone przez specjalistów! 

Nie zażywaj KI, chyba że zostało to zalecone przez urzędników służby zdrowia lub służb ratunkowych lub świadczeniodawcę. KI może powodować szkodliwe skutki zdrowotne. Jodek potasu jest pomocny tylko w określonych sytuacjach dla określonych grup ludzi. Używaj wyłącznie produktów KI, które zostały zatwierdzone przez służby zdrowia. Suplementy diety zawierające jod mogą nie działać w celu ochrony tarczycy i mogą zaszkodzić zamiast pomóc. 

Ograniczenia korzystania z jodku potasu

Jodek potasu nie może zagwarantować 100% ochrony. KI jest najskuteczniejszy, jeśli jest przyjmowany na krótko przed lub tuż po wewnętrznym skażeniu radioaktywnym jodem. Skuteczność KI zależy również od tego, ile radioaktywnego jodu dostaje się do organizmu i jak szybko jest w nim wchłaniany. 

Jodek potasu jest zalecany tylko dla osób poniżej 40 roku życia oraz kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Osoby z pewnymi schorzeniami, w tym ze znaną wrażliwością na jod, nie powinny przyjmować KI lub powinny porozmawiać z lekarzem o tym, czy mogą bezpiecznie przyjmować pierwiastek.

Jodek potasu zapewnia tylko ograniczoną ochronę w określonych sytuacjach i populacjach:

• chroni tylko przed radioaktywnym jodem i nie chroni przed innymi rodzajami promieniowania,
• chroni tylko tarczycę i nie chroni innych części ciała,
• musi być zażywane w ciągu 24 godzin przed lub 4 godziny po ekspozycji, aby było najbardziej skuteczne,
• nie jest lekarstwem i nie może odwrócić szkód już wyrządzonych.
• nie może zapewnić 100% ochrony przed radioaktywnym jodem.

Większość zdarzeń związanych z promieniowaniem obejmuje inne rodzaje promieniowania, a nie tylko radioaktywny jod. Radioaktywny jod występuje najczęściej przy wypadkach w elektrowniach jądrowych. Najlepszą ochroną w sytuacji zagrożenia radiacyjnego jest zawsze wejście do domu lub innego miejsca ze szczelnymi oknami, pozostanie w bezpiecznym pomieszczeniu i śledzenie dalszych informacji od urzędników.

Jodek potasu – jak szybko należy go zażyć w przypadku promieniowania?

Jodek potasu należy przyjąć 24 godziny przed lub do 2 godzin po skażeniu radioaktywnym. Do tego należy pamiętać, że skażenie radioaktywne nie jest równoznaczne z godziną wybuchu nuklearnego. Licząc skażenie należy wziąć pod uwagę siłę wybuchu, a także odległość od elektrowni lub incydentu. Przyjmowanie jodku potasu po 8 godzinach może nie przynieść żadnego efektu. Natomiast po 24 godzinach może nawet spowodować szkody w organizmie. Na koniec warto wspomnieć, że większość Polaków nie zmaga się z niedoborem jodu, w związku z tym jest mniejsze ryzyko wchłonięcia tego radioaktywnego. 

Według zaleceń WHO dawka dla dorosłych (w tym również kobiety w ciąży i karmiące piersią) i dzieci po 12 roku życia to 100 mg. Natomiast dla dzieci między 3 a 12 rokiem życia to 50 mg. Od 1 miesiąca życia do 3 roku życia to 25 mg, a dawka dla noworodków to 12 mg.

Szkodliwe skutki zdrowotne

Jodek potasu może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i może powodować reakcje alergiczne. Ryzyko szkód spowodowanych przez KI wzrasta, gdy nie jest przyjmowane dokładnie tak, jak zalecił lekarz lub urzędnik służby zdrowia. Szkodliwe skutki zdrowotne mogą obejmować:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe (żołądka), wysypki i zapalenie gruczołów ślinowych,
• reakcja alergiczna,
• rozwój niedoczynności tarczycy u niemowląt w wieku poniżej jednego miesiąca, które otrzymały więcej niż jedną dawkę KI,
• ciężka choroba lub śmierć u osób, które przyjmują więcej KI niż zalecana.

Przeczytaj również, jakie są przyczyny i objawy miażdżycy?

Źródła:

1. https://www.cdc.gov/nceh/radiation/emergencies/ki.htm
2. https://www.health.ny.gov/environmental/radiological/potassium_iodide/fact_sheet.htm