Co to jest narkolepsja?

Narkolepsja jest zaburzeniem neurologicznym o złożonym mechanizmie. Jest to choroba, która powoduje, że osoba nagle pada na sen w ciągu dnia. Przypadłość ta może być poważnym problemem dla pacjenta, ponieważ występujące napady snu uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności. Narkolepsja jest powiązana z problemami neurologicznymi, które wpływają na gospodarkę wydzielania neuroprzekaźników w mózgu. Chociaż narkolepsja nie jest zaburzeniem, które może zostać całkowicie wyleczone, istnieją leki i terapie pomagające w zarządzaniu objawami.

Przeczytaj również, Jak rozpoznać zespół chronicznego zmęczenia?

Narkolepsja – co to?

Narkolepsja to zaburzenie neurologiczne, które wpływa na zdolność budzenia się i snu. Osoby z narkolepsją zmagają się z nadmierną i niekontrolowaną senność w ciągu dnia. Mogą też nagle zasnąć w dowolnym momencie, podczas każdego rodzaju aktywności. W typowym cyklu snu wchodzimy we wczesne fazy, potem głębsze, a na koniec (po około 90 minutach) fazę snu z szybkimi ruchami gałek ocznych (REM). Osoby z narkolepsją przechodzą w fazę REM niemal natychmiast, a czasem nawet podczas czuwania. Narkolepsja typu 1 objawia się nagłą utratą napięcia mięśniowego, która powoduje osłabienie i uniemożliwia kontrolowanie mięśni (katapleksja). Typ 2 to narkolepsja bez katapleksji. 

Czy narkolepsja jest groźna?

Narkolepsja sama w sobie nie jest groźna dla zdrowia, ale jej skutki mogą być bardzo niebezpieczne, szczególnie w sytuacjach, w których występuje potencjalne ryzyko wypadku, np. podczas prowadzenia samochodu. Może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji i trzeba ją leczyć.

Narkolepsja – objawy

Istnieją cztery główne objawy narkolepsji. U większości osób z tą chorobą nie występują wszystkie objawy. Objawy narkolepsji to:

• Nadmierna senność w ciągu dnia. Ten objaw występuje u każdego chorego na narkolepsję. Osoby cierpiące na narkolepsję i eksperci od tej choroby często opisują to jako „napady snu”.
• Nagłe osłabienie mięśni (katapleksja). Może to mieć łagodne skutki, dotykające jednej strony ciała lub tylko lekkie osłabienie mięśni.
• Halucynacje. Dzieje się tak zaraz po zaśnięciu lub tuż przed przebudzeniem.
• Paraliż senny. Kiedy występuje ten objaw, obudzenie się następuje czasami w pełni, ale nie zawsze. Wówczas nie można się ruszyć.

Narkolepsja – przyczyny

Co powoduje narkolepsję? Dokładna przyczyna narkolepsji nie jest znana. Osoby z narkolepsją typu 1 mają niski poziom hipokretyny, zwanej także oreksyną. Hipokretyna jest substancją chemiczną w mózgu, która pomaga kontrolować stan czuwania i wejście w fazę snu REM. Dokładnie nie wiadomo, co powoduje utratę komórek wytwarzających hipokretynę w mózgu. Eksperci podejrzewają, że przyczyną jest reakcja autoimmunologiczna. Jest również prawdopodobne, że genetyka odgrywa pewną rolę. Natomiast ryzyko, że rodzic przekaże to zaburzenie dziecku, jest bardzo niskie — około 1% do 2%. Badania wskazują również, że w niektórych przypadkach narkolepsja może być związana z ekspozycją na wirusa świńskiej grypy (H1N1).

Narkolepsja po szczepionce?

Narkolepsja nie jest bezpośrednio związana ze szczepionkami. Niektórzy pacjenci zgłaszają, że ich narkolepsja pogorszyła się po ich szczepieniu przeciwko grypie, jednak nie ma żadnych dowodów naukowych na potwierdzenie tego związku. Niektóre badania wskazują, że szczepionka przeciwko grypie może mieć wpływ na czynniki środowiskowe, które mogą przyczyniać się do rozwoju narkolepsji. Jednak badania te nie dostarczyły jasnych wyników i wymagają dalszych badań.

Narkolepsja – leczenie

Narkolepsja – jak zdiagnozować? Aby zdiagnozować narkolepsję, pacjent musi przejść odpowiednie badania diagnostyczne, takie jak badanie neurologiczne, badanie snu i wywiad z pacjentem. W przypadku podejrzenia narkolepsji konieczne jest wykonanie testu obciążenia narcolepsy-cataplexy (MSLT) i/lub polisomnografii. Jeśli wyniki potwierdzą narkolepsję, lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania, takie jak badanie krwi, badanie EEG i tomografię komputerową, w celu wykluczenia innych możliwych przyczyn.

Leczenie narkolepsji jest złożone i obejmuje modyfikację stylu życia, leki i terapię behawioralną.

• Modyfikacja stylu życia: Pacjenci z narkolepsją powinni unikać stresu i zadbać o zdrowy i regularny tryb życia z ustalonymi godzinami snu i czasu wstawania. Zaleca się również, aby unikać nadmiernego spożywania kofeiny, alkoholu i nikotyny oraz zwiększyć aktywność fizyczną.
• Leki: Leki na narkolepsję mogą pomóc w utrzymaniu regularnego snu i zmniejszyć częstotliwość epizodów senności. Leki, które są stosowane w leczeniu narkolepsji, to m.in. modafinil, amantadyna, fluoksetyna i selegilina.
• Terapia behawioralna: Terapia behawioralna może pomóc pacjentom w nauce technik relaksacyjnych, które mogą pomóc w zmniejszeniu objawów narkolepsji. Mogą to być techniki oddychania, medytacji lub ćwiczenia fizyczne.
  
  

Przeczytaj również, Higiena snu – jak dbać o dobry sen?

Źródła:

1. hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/narcolepsy
2. sleepfoundation.org/narcolepsy
3. my.clevelandclinic.org/health/diseases/12147-narcolepsy
4. nhs.uk/conditions/narcolepsy/symptoms