Wybierz usługę konsultacji oferowaną przez lekarzy w swoich gabinetach.
Objawy skórne w przebiegu choroby Addisona są jednym z najbardziej charakterystycznych sygnałów, które mogą zwrócić uwagę lekarza i pacjenta. Skóra osoby chorej często przybiera ciemniejszy odcień, przypominający opaleniznę, mimo braku ekspozycji na słońce. Ta hiperpigmentacja może pojawić się na dłoniach, łokciach, sutkach, bliznach czy na błonach śluzowych. Zmiany barwy są widoczne zwłaszcza w miejscach narażonych na ucisk.
Na zdjęciach pacjentów z zaawansowaną postacią choroby Addisona często można zauważyć cienie pod oczami, wysuszoną cerę oraz ogólne osłabienie rysów twarzy. Obraz kliniczny może być mylący – ciemniejszy kolor skóry bywa mylony z objawem zdrowia lub letniej opalenizny. To jeden z powodów, dla których choroba bywa późno diagnozowana.
Leczenie choroby Addisona polega przede wszystkim na codziennym przyjmowaniu brakujących hormonów nadnerczy. Najczęściej stosuje się doustne glikokortykosteroidy, które mają na celu wyrównanie poziomu kortyzolu i aldosteronu. Terapia musi być dobrana indywidualnie, a dawki często modyfikuje się w sytuacjach stresowych, np. podczas infekcji czy operacji.
Rokowania pacjentów są dobre, pod warunkiem że leczenie zostanie wdrożone odpowiednio wcześnie i będzie przestrzegane konsekwentnie. Nieleczona choroba Addisona prowadzi do przełomu nadnerczowego – stanu zagrażającego życiu, który objawia się m.in. silnym osłabieniem, wymiotami, spadkiem ciśnienia tętniczego i utratą przytomności.
Zmiany na twarzy chorego mogą być subtelne, ale znaczące. Ciemniejsze zabarwienie skóry na czole, wokół ust czy na powiekach może być jednym z pierwszych objawów choroby Addisona. Czasem dołącza się także utrata tkanki tłuszczowej w okolicy policzków, co skutkuje zapadniętym wyglądem twarzy i podkrążonymi oczami.
Osoby chore często wyglądają na zmęczone, wychudzone i zestresowane. To właśnie twarz bywa pierwszym “lustrem” niedoborów hormonalnych, zanim pojawią się wyraźniejsze symptomy ogólnoustrojowe.
Skóra chorego na Addisona staje się sucha, cienka i może łatwo pękać. Do tego dochodzi wspomniana już hiperpigmentacja, która obejmuje również błony śluzowe jamy ustnej – co można zauważyć np. przy szczotkowaniu zębów. Zmiany te są wynikiem nadmiernego wydzielania hormonu ACTH, który stymuluje produkcję melaniny.
Warto zaznaczyć, że zmiany skórne mogą pojawić się nawet kilka miesięcy przed postawieniem diagnozy. Ich obserwacja i skojarzenie z ogólnym osłabieniem czy zaburzeniami apetytu powinny skłonić do wizyty u endokrynologa.
Mimo podobnego brzmienia, choroba Addisona Biermera (czyli niedokrwistość złośliwa) jest innym schorzeniem niż choroba Addisona (niedoczynność nadnerczy). Bierze się ona z niedoboru witaminy B12, często na tle autoimmunologicznym. Objawy obejmują: zmęczenie, bladość, zawroty głowy, pieczenie języka i zaburzenia neurologiczne.
Rozpoznanie opiera się na badaniu poziomu witaminy B12, morfologii krwi oraz testach na obecność przeciwciał anty-IF (czynnik wewnętrzny Castle’a). Leczenie polega na regularnych zastrzykach z witaminy B12, a wczesna diagnoza pozwala uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.
Choroba Addisona może mieć silny wpływ na stan psychiczny pacjenta. Spadki poziomu kortyzolu często prowadzą do zaburzeń nastroju, uczucia chronicznego zmęczenia, obniżenia motywacji i problemów z koncentracją. U części pacjentów mogą występować epizody depresyjne, niepokój, a nawet zaburzenia lękowe.
Psychiczne skutki choroby bywają bagatelizowane, tymczasem mogą znacząco obniżać jakość życia. Wsparcie psychologiczne lub konsultacje psychiatryczne są równie ważne jak leczenie hormonalne – zwłaszcza w pierwszych miesiącach po diagnozie.
Mimo przewlekłego charakteru schorzenia, przy odpowiednim leczeniu pacjenci z chorobą Addisona mogą prowadzić aktywne życie. Kluczem jest edukacja zdrowotna, systematyczność w przyjmowaniu leków oraz świadomość sytuacji zwiększonego ryzyka (np. infekcji, operacji, silnego stresu).
Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną i unikanie intensywnego wysiłku w upalne dni, ponieważ zaburzenia gospodarki elektrolitowej mogą nasilić objawy. Regularne wizyty kontrolne u endokrynologa są niezbędne, by monitorować poziom hormonów i dostosować terapię.
Pierwsze objawy choroby Addisona często są niespecyficzne – należą do nich przewlekłe zmęczenie, brak apetytu, spadek masy ciała, zawroty głowy przy zmianie pozycji ciała i nudności. Pojawiają się one stopniowo, dlatego bywa, że choroba rozwija się latami, zanim zostanie wykryta.
Typowe objawy skórne i zmiany w barwie moczu pojawiają się dopiero w późniejszym etapie. Warto wykonać badania hormonalne przy podejrzeniu niewydolności nadnerczy, szczególnie jeśli występuje tendencja do spadków ciśnienia i ciemniejszych przebarwień na skórze.
Kryzys Addisona to stan bezpośredniego zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Dochodzi do niego, gdy organizm chorego nie otrzymuje wystarczającej ilości hormonów kory nadnerczy – głównie kortyzolu. Taki stan może być wywołany przez silny stres, infekcję, uraz, zabieg chirurgiczny lub pominięcie dawki leku. Objawy rozwijają się gwałtownie: pojawia się silne osłabienie, nudności, wymioty, bóle brzucha, a także odwodnienie i gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego. W bardziej zaawansowanym stadium może dojść do utraty przytomności, zaburzeń elektrolitowych i wstrząsu. Właśnie dlatego osoby z rozpoznaną chorobą Addisona powinny zawsze mieć przy sobie informację o chorobie i dostęp do zastrzyku z hydrokortyzonu.
Choroba Addisona nie jest w pełni wyleczalna, ponieważ uszkodzenia nadnerczy mają najczęściej charakter trwały. Jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu substytucyjnemu możliwe jest prowadzenie normalnego, aktywnego życia. Terapia polega na codziennym przyjmowaniu syntetycznych hormonów, które zastępują te, których organizm nie potrafi już produkować samodzielnie – głównie kortyzolu i często również aldosteronu. Kluczem do dobrego funkcjonowania pacjenta jest regularność, znajomość objawów zagrażających kryzysem nadnerczowym oraz umiejętność dostosowania dawek w sytuacjach stresowych. Z dobrze prowadzoną terapią, pacjenci mogą normalnie pracować, podróżować i uprawiać sport.
Pierwszym specjalistą, do którego należy zgłosić się z podejrzeniem choroby Addisona, jest endokrynolog. To lekarz zajmujący się zaburzeniami hormonalnymi, w tym chorobami nadnerczy. Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad, badania poziomu kortyzolu i ACTH, testy stymulacyjne oraz często rezonans magnetyczny przysadki i nadnerczy. Po postawieniu rozpoznania leczeniem również kieruje endokrynolog. W sytuacjach ostrych pacjent trafia jednak na oddział internistyczny lub intensywnej terapii. W codziennej opiece pomocna może być także współpraca z lekarzem rodzinnym, który wypisuje recepty i kontroluje stan ogólny chorego.
W krajach rozwiniętych choroba Addisona najczęściej ma podłoże autoimmunologiczne. Oznacza to, że układ odpornościowy pacjenta błędnie rozpoznaje komórki kory nadnerczy jako zagrożenie i stopniowo je niszczy. W przebiegu tego procesu dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego, który prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia gruczołów i spadku produkcji hormonów. Autoimmunologiczne zapalenie nadnerczy może występować samodzielnie lub jako część szerszych zespołów, takich jak autoimmunologiczny zespół wielogruczołowy (APS typ 1 lub 2). W diagnostyce pomocne bywa oznaczenie przeciwciał przeciwnadnerczowych, które potwierdzają autoimmunologiczne tło choroby.
Choć choroba Addisona najczęściej diagnozowana jest u dorosłych, może również występować u dzieci. Objawy bywają niespecyficzne: utrata masy ciała, zmęczenie, brak apetytu czy zaburzenia wzrostu. U młodszych pacjentów przyczyną częściej bywają wrodzone wady metabolizmu lub dziedziczne zespoły autoimmunologiczne. Wymaga to ścisłej kontroli pediatry endokrynologa oraz dokładnej edukacji rodziców w zakresie rozpoznawania pierwszych objawów kryzysu nadnerczowego.
Choroba Addisona nie wyklucza zajścia w ciążę, ale wymaga bardzo starannego prowadzenia pacjentki przez endokrynologa i ginekologa. W trakcie ciąży konieczne jest dostosowanie dawek leków – zwłaszcza w trzecim trymestrze, kiedy rośnie zapotrzebowanie na kortyzol. Poród jest sytuacją stresową, dlatego często podaje się wtedy dodatkową dawkę glikokortykosteroidów. Dobrze leczona choroba Addisona nie stanowi przeciwwskazania do naturalnego porodu ani do karmienia piersią.
1. Czy z chorobą Addisona można normalnie pracować?
Tak, osoby z dobrze kontrolowaną chorobą Addisona mogą prowadzić aktywne życie zawodowe. Kluczowe jest regularne przyjmowanie leków i unikanie nadmiernego stresu.
2. Jakie badania potwierdzają chorobę Addisona?
Najważniejsze to oznaczenie poziomu kortyzolu i ACTH, a także test stymulacyjny z ACTH (Synacthen test). Czasem wykonuje się także badania obrazowe nadnerczy.
3. Czy można odziedziczyć chorobę Addisona?
W niektórych przypadkach tak – szczególnie jeśli jest związana z zespołami autoimmunologicznymi. Dziedziczna skłonność może zwiększać ryzyko zachorowania.
4. Czy choroba Addisona wpływa na długość życia?
Jeśli leczenie jest prowadzone prawidłowo, długość życia nie musi być skrócona. Nieleczona lub źle leczona choroba może jednak prowadzić do groźnych powikłań, w tym kryzysu nadnerczowego.
Dowiedź się czegoś z ciekawych informacji medycznych pisanych przez lekarzy.
