Cholera – objawy, diagnostyka, leczenie i profilaktyka

Ryzyko zachorowania na cholerę ogranicza się głównie do krajów endemicznych, czyli krajów, w których ryzyko zachorowania na cholerę zawsze było wysokie. W Polsce ta choroba od dawna nie występuje, jednak w czerwcu 2019 roku Państwowa Inspekcja Zdrowia potwierdziła rozpoznanie cholery na pokładzie łodzi u jednego mężczyzny, który zabrał łódź na holowanie. Czy powinniśmy się martwić epidemią cholery, czy jest to tylko odosobniony przypadek?

Cholera – choroba zapomniana w Polsce

Czas inkubacji przebiega najczęściej od 1 do 2 godzin (przy czym w czas trwania inkubacji zależy od podatności chorego, może trwać to od kilku godzin do nawet 5 dni).

Szacuje się, że na świecie jest blisko 3 milionów zachorowań i około 100 000 zgonów przypadających średnio na jeden rok spowodowanych cholerą. Osoby podróżujące powinny zwrócić na to szczególną uwagę.

Objawy cholery to:

• biegunka
• wodny stolec z pasmami śluzu
• charakterystyczny rybi zapach stolca
• we wczesnym etapie przebiegu choroby stolec może zawierać żółć
• wodno-ryżowy stolec

U dorosłych biegunka może osiągnąć tempo nawet do 1 litra wydalanego kału/godzinę, z kolei dzieci chore mogą wydalać nawet 10-20 cm3 stolca na kg masy ciała/godzinę.

Charakterystyczną cechą Cholery jest nagła, duża i bardzo szybka utrata płynów i elektrolitów. Mogą pojawić się bolesne skurcze brzucha, lecz nie jest to typowy ból brzucha, wymioty występują przed, a także po wystąpieniu biegunki, oddech Kussmaula – jest to bardzo głębokie oddychanie ze zwiększoną częstotliwością oddechów (jest to skutek kwasicy związanej z utratą dwuwęglanów ze stolcem oraz obniżoną wentylacją), szybkie tętno obwodowe i spadek ciśnienia tętniczego, wysokie lub niskie stężenie sodu i kwasicy, niskie stężenie potasu i wapnia w testach laboratoryjnych, zapadnięte gałki oczne w oczodołach, wilgotna i zimna skóra, obniżona jędrność skóry, suchość jamy ustnej, pomarszczone dłonie i stopy – są objawami zaburzeń wodno-elektrolitowych, bóle i skurcze mięśni (na skutek utraty potasu i wapnia), niewydolność nerek – to typowe objawy cholery. Jeśli masz podobne objawy to wstępną diagnostykę może przeprowadzić lekarz konsultujący przez Internet.

Szczepionka

Najważniejsza w zapobieganiu cholery jest higiena – bezwzględna higiena obowiązuje każdego, również po zaszczepieniu – wybieraj wodę i pokarmy tylko z bezpiecznego i pewnego źródła.

Szczepienia – zalecane jest szczególnie przed wyjazdem do kraju o wysokim ryzyku zachorowania na cholerę – np. Afryki, Ameryki Południowej i Środkowej,

Dla ludzi z krajów bardziej rozwiniętych utrzymywanie higieny jest oczywiste, niemniej w krajach z ograniczonymi zasobami dostęp do czystej wody jest bardzo poważnym problemem. W tych populacjach bardzo ważne i pomocne jest karmienie piersią lub filtrowanie wody.

Jeżeli wybierasz się do kraju, gdzie cholera jest chorobą endemiczną, zachowaj kilka zasad takich jak: nie pij wody z kranu, nie kupuj jedzenia od ulicznych sprzedawców, nie sięgaj po niedogotowane lub surowe owoce morze i warzywa. Wybieraj wodę i pokarmy tylko z bezpiecznego źródła. Przede wszystkim przed podróżą warto pamiętać o szczepieniach przeciwko cholerze!

Szczególnie wysokie ryzyko zarażenia się tą chorobą dotyka służby ratownicze, personel medyczny czy wolontariuszy pracujących w środowisku ludzi migrujących lub przesiedlonych z innych rejonów świata na przykład w zatłoczonych obozach dla uchodźców lub na terenach zamieszkanych przez biedniejszych ludzi (tzw. slumsy). Powinno pamiętać się o szczepieniu i prawidłowej higienie.

Szczepionka przeciwko cholerze przeznaczona jest głównie dla dzieci powyżej 2 roku życia i dorosłych osób. Bardzo dobrą cechą jest wysoka skuteczność – około 85-90% okresie pierwszych 6 miesięcy od zaszczepienia i około 60% po 3 latach. Pomimo szczepienia się zalecane jest utrzymywanie higieny i spożywanie pokarmów i wody tylko z pewnego i bezpiecznego źródła.

Przeciwwskazania do szczepienia przeciw cholerze:

• podczas wywiadu reakcja anafilaktyczna po wcześniejszym szczepieniu
• alergia na inne składniki szczepionki
• ostre zaburzenia żołądkowo-jelitowe
• ostra choroba przebiegająca wraz z gorączką

Możliwe niepożądane odczyny poszczepienne:

• często (występuje maksymalnie u 1 osoby na 100 zaszczepionych): biegunka, ból głowy nudności lub wymioty, gazy w żołądku, uczucie dyskomfortu w brzuchu, bóle brzucha
• reakcja anafilaktyczna
• bardzo rzadko występują: dreszcze, bóle stawów, ból gardła, zaburzenia snu, zaburzenia smaku

Powikłania

Cholera może mieć groźne skutki:

• zapalenie płuc – bardzo często występująca komplikacja u dzieci
• przewlekłe zapalenie jelit lub niedożywienie u małych dzieci
• około 1-2% przypadków kończy się śmiercią (w skali całego świata jest to liczba bliska 90 tysięcy ludzi)

W Polsce osoby chore lub z podejrzeniem o zachorowaniu na cholerę podlegają obowiązkowej hospitalizacji, natomiast osoby ze styczności poddani są kwarantannie trwającej 5 dni lub nadzorowi epidemiologicznemu. Celem tego zabiegu jest zapobieganie przenoszeniu się infekcji na otoczenie i wybuchowi epidemii.

Leczenie antybiotykami

Terapia antybiotykowa jest leczeniem, które wspomaga pacjentów z cholerą przebiegającą z umiarkowanym lub powyżej normalnego poziomem utraty płynów. Antybiotyki u tej grupy pacjentów mogą skrócić czas przebiegu uciążliwej biegunki i zmniejszyć utratę płynów nawet o 50%.

Dieta podczas cholery

Kluczowym elementem podczas leczenia pacjenta z cholerą jest żywienie, które jest bardzo istotne w zapobieganiu dalszego rozwijania się niedożywienia, oraz we wspomaganiu poprawnego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Powrót do żywienia powinien mieć miejsce w tak szybkim tempie jak jest to możliwe od razu po skorygowaniu deficytu płynów.

Dieta powinna być łatwostrawna i zawierać posiłki o małej objętości. Jeśli masz jakieś wątpliwości, zapytaj o wskazówki swojego dietetyka. Kluczowe jest unikanie pokarmów smażonych i przetworzonych – podstawą powinno być pieczenie i gotowanie. Gdy stolec nie jest już wodnisty i przypomina już normalnego stolca, możesz wznowić normalną dietę. U niemowląt przy karmieniu piersią powinno towarzyszyć uzupełnianie płynów.

W jaki sposób zakażamy się przecinkowcem cholery?

Potencjalnymi zagrożeniami zakażenia się przecinkowcami cholery są:

• zanieczyszczona woda
• kontakt z chorym (rzadko)
• zanieczyszczony pokarm (np. surowe lub niedogotowane owoce morza i warzywa)
• brak podstawowej higieny osobistej i pokarmowej