Astma to choroba zwykle związana z przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych. Charakteryzuje się świszczącym oddechem, uciskami w klatce piersiowej, dusznościami i kaszlem, któremu towarzyszy zwężenie dróg oddechowych. Nasilenie objawów bywa różne u każdego z pacjentów. U większości osób możliwe jest kontrolowanie astmy przez długi czas, jednak objawy mogą powracać nagle lub narastająco.
Przyczyny występowania astmy
Alergia jest jedną z najczęstszych przyczyn występowania astmy. Jest ona nadmierną reakcją organizmu na alergeny występujące w otoczeniu. Jednie pacjenci którzy wytwarzają przeciwciała IgE są zagrożeniem wystąpienia astmy z powodu alergii. W organizmie dochodzi do wydzielenia histaminy oraz wielu innych substancji gdy alergen połączy się z przeciwciałem. Prowadzi to do duszności i kaszlu, spowodowanych przez skurcz oskrzeli. Do tego, zwiększa się przepuszczalność naczyń, co powoduje zwiększenie wrażliwości błony śluzowej oskrzeli na inne czynniki wpływające na skurcz oskrzeli. U astmatyków proces zapalny występuje cały czas, jednak nasila się poprzez kontakt z alergenem. Ograniczenie przepływu powietrza z tego powodu może być wynikiem:
- Obrzęku błony śluzowej oskrzeli
- Zalegania gęstego śluzu w drogach oddechowych
- Skurczu mięśni gładkich oskrzeli
- Zmian w budowie ścian oskrzeli
Astma – objawy
Duszności, kaszel oraz świszczący oddech są najbardziej charakterystycznymi objawami astmy. Różnią się one w zależności od pacjenta. Objawy choroby są różne u każdego. Ataki astmy u niektórych występują cały czas, u innych rzadko, a u jeszcze innych pojawiają się tylko w pewnych momentach, jak na przykład wysiłek fizyczny.
Alarmowe objawy astmy to przede wszystkim trudności w mówieniu, widoczne zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych, czyli praca dodatkowych mięśni oddechowych oraz duszności wymagające opierania się np. o stół, lub duszności pojawiające się w spoczynku (towarzyszy im również narastające uczucie zmęczenia).
Leczenie astmy
Obecnie, astma oskrzelowa dalej jest chorobą przewlekłą, która trwa wiele lat. Czasami może towarzyszyć choremu całe życie i wymagać wieloletniego przyjmowania leków.
Cele leczenia astmy to przede wszystkim:
- Zapobieganie zaostrzeniom
- Przejęcie pełnej kontroli nad objawami choroby
- Ograniczenie ryzyka upośledzenia drożności oskrzeli
- Zminimalizowanie ryzyka zgonu pacjenta
W leczeniu astmy kluczowe jest regularne stosowanie leków przeciwzapalnych, doraźne stosowanie leków rozkurczających mięśnie oskrzeli, dostosowywanie intensywności leczenia do nasilenia objawów. Dodatkowo, sposób podawania leków jest kluczowy. Większość leków przeciwko astmie jest w formie aerozolu, przez co lek trafia bezpośrednio do dróg oddechowych jeżeli podany jest wziewnie.
Astma – rodzaje
Według klasyfikacji chorób opracowanej przez WHO, wyróżnia się:
- Astmę oskrzelową niealergiczną oraz alergiczną
- Astmę oskrzelową mieszaną
- Stan astmatyczny
- Nieokreśloną astmę oskrzelową
Można mówić o różnych rodzajach astmy ze względu na przyczynę:
- Astma wewnątrzpochodna, w której nie da się wskazać udziału alergenów i przeciwciał klasy IgE, występuje zwykle u osób dorosłych
- Astma zewnątrzpochodna, w której rozwoju alergia odgrywa istotną rolę, objawia się np. wzrostem stężenia przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi
- Astma o późnym początku – zwykle nie jest alergiczna i występuje najczęściej u dorosłych kobiet
- Astma współistniejąca z otyłością przejawia się bardzo nasilonymi objawami, pomimo niewielkiego stanu zapalnego w ścianie oskrzeli
- Astma z utrwaloną obturacją – po wielu latach choroby dochodzi do nieodwracalnego zwężenia oskrzeli
Astma – czynniki ryzyka
- zanieczyszczenie powietrza
- otyłość
- przechorowanie poważnego zapalenia płuc lub oskrzeli
- płeć męska u dzieci
- płeć żeńska u dorosłych
- niska masa urodzeniowa
- częste infekcje wirusowe układu oddechowego w dzieciństwie
- narażenie na dym tytoniowy, chlor lub inne substancje chemiczne
Co może wywołać napad astmy?
- Wysiłek fizyczny
- Stres
- Oddychanie zimnym powietrzem
- Refluks żołądkowo-przełykowy
- Infekcja układu oddechowego
- Zażycie niesteroidowych leków przeciwzapalnych
- Aerozole, dym tytoniowy, smog, opary farb
Leki stosowane w leczeniu astmy
W leczeniu astmy stosuje się przede wszystkim:
- Wziewne glikokortykosteroidy – są to najskuteczniejsze leki przeciwzapalne. Kontrolują chorobę, jednak nie prowadzą do jej wyleczenia. Zapobiegają zaostrzeniom choroby oraz bardzo dobrze wpływają na funkcję płuc. Prowadzi to do poprawy jakości życia chorujących. Ich skuteczność zależy od regularnego przyjmowania i prawidłowego aplikowania. W przypadku przerwania leczenia stan drożności oskrzeli ulega pogorszeniu.
- Beta2-mimetyki działają rozkurczająco na oskrzela oraz zapobiegają ponownym skurczom. Ze względów bezpieczeństwa, beta2-mimetyki łączy się zawsze z glikokortykosteroidami w formie wziewnej. W przypadku korzystania wyłącznie z beta2-mimetyków, może powstać ryzyko ciężkich napadów duszności. Dodatkowe niepożądane działania to m.in. drżenie rąk i kołatanie serca, które ustępują po kilku lub kilkunastu minutach.
- Kromony to leki przeciwzapalne o znacznie mniejszej skuteczności niż glikokortykosterydy. Są stosowane coraz rzadziej.
- Doustne glikokortykosteroidy są stosowane przewlekle do leczenia ciężkiej astmy.
- Teofilina jest rzadko stosowana ze względu na słabe właściwości przeciwzapalne.
- Omalizumab to jedyny lek biologiczny dopuszczony do obrotu. Stosowany jest w terapii astmy IgE-zależnej.
Na każdy z wymienionych powyżej leków możesz otrzymać e-Receptę umawiając konsultację lekarską online.
Leczenie ciężkiej astmy
Rozpoznanie astmy opornej na leczenie jest stawiane, gdy do leczenia pacjenta konieczne było stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych w dużych dawkach, leków przeciw leukotrienowych, teofiliny przez ostatni rok lub gdy mimo takiego leczenia astma nie została dalej opanowana. W alergicznej astmie, która jest ciężka i źle kontrolowana, konieczne może być włączenie monoklonalne przeciwciała anty-IgE. Skuteczność takiej terapii można ocenić od 4 do 6 miesięcy jej stosowania.
Metody stosowane w diagnostyce astmy
- Spirometria, która służy do oceny skuteczności leczenia oraz drożności oskrzeli
- Przed oraz chwile po wysiłku fizycznym wykonuje się spirometrię. Nazywa się to próbą prowokacji oskrzeli
- Test prowokacji oskrzeli wykonuje się po wykonaniu spirometrii. Chory wdycha alergen do dróg oddechowych lub otrzymuje lek w coraz większych dawkach. Po podaniu każdej dawki wykonywane jest badanie spirometryczne
Astma a inne choroby
Diagnostyka astmy wymaga różnicowania z innymi chorobami, z powodu objawów towarzyszących astmie które występują w innych chorobach. Wyróżnia się choroby typu:
- Gruźlica
- Zapalenie płuc
- Ziarniak Wegenera
- Śródmiąższowa choroba płuc
- Nieżyt nosa
- Mukowiscydoza
- Połknięcie ciała obcego
- Dysfunkcja fałdów głosowych
- Zastoinowa niewydolność serca
Dodatkowe sposoby walki z astmą
- Rzucenie palenia oraz unikanie miejsc w których inni palą
- Unikanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych
- Zachowanie dobrej kondycji oraz zdrowia – po wcześniejszym ustaleniu formy ćwiczeń z lekarzem online lub stacjonarnie
- wiczenie technik oddechowych
- Rozważ szczepienie przeciwko grypie w przypadku chorowania na astmę umiarkowaną bądź ciężką
- Redukcja masy ciała w przypadku otyłości
- Unikać narażenia na czynniki wyzwalające napady astmy
