KTG – na czym polega, jak przebiega i kiedy wykonać to badanie?

KTG jest jednym z najważniejszych badań, jakie są wykonywane u ciężarnych kobiet. Każda przyszła mama chce mieć pewność, czy dziecko, którego rozwój odbywa się w jej łonie, zachodzi prawidłowo. Jednym z ważniejszych elementów mówiących o zdrowiu płodu, jest jego praca serca. Oceny tego parametru można dokonać za pomocą badania KTG (kardiotokografii).

Co warto wiedzieć o KTG?

Kardiotokografia, czyli tzw. KTG to badanie polegające na stałej rejestracji czynności serca płodu (kardiografia) oraz zapisowi czynności skurczowej macicy (tokografia). Wskazaniem do badania jest podejrzenie u rozwijającego się płodu arytmii, tachykardii lub bradykardii oraz w przypadku zagrożonych ciąż. Jeśli u dziecka nie występują wady ani ich podejrzenia, KTG wykonuje się pod koniec trwania ciąży oraz w czasie porodu.
Badanie KTG pozwala na bieżąco monitorować częstotliwość uderzeń serca rozwijającego się dziecka. Dzięki temu w razie wystąpienia zagrożenia życia płodu, lekarz może podjąć natychmiastową interwencję. W czasie akcji porodowej, dziecko przechodzi przez ciasny kanał rodny. Czynność ta wymaga od niego sporo wysiłku. Wykonywanie badania KTG w trakcie porodu, znacząco przyczyniło się do zmniejszenia liczby zgonów wśród noworodków.
KTG jest uważane za jedno z głównych badań w położnictwie – niezwykle skuteczne w przypadku konieczności oceny stanu zdrowia płodu. Niewielka częstotliwość uderzeń serca, bywa zwiastunem niedotlenienia organizmu dziecka. Z kolei przyspieszone bicie serca, może sygnalizować wewnątrzmaciczne zakażenie. KTG wykonywane jest u niemal każdej kobiety w ciąży.

Kiedy należy wykonać kardiotokografię?

KTG zazwyczaj wykonuje się po 25 tygodniu ciąży, gdy zbliża się termin porodu. Kolejne badania należy powtarzać do rozwiązania (zwykle co 2-3 dni). Lekarz może skierować ciężarną na badanie KTG, lecz nie jest ono obowiązkowe.

Wskazaniami do wykonania KTG są:

• nieodczuwanie ruchów dziecka
• skurcze macicy
• przekroczony terminu porodu o co najmniej 1 tydzień
• podejrzenie arytmii, bradykardii lub tachykardii
• poród

Badanie jest także wskazane, jeśli u ciężarnej wystąpiły urazy brzucha, krwawienie z pochwy lub kobieta ma stwierdzoną cukrzycę. Lekarz może jednak zlecić wykonanie KTG w każdej sytuacji, w której pojawia się jakiekolwiek zagrożenie dla rozwijającej się ciąży. KTG, podobnie jak pozostałe badania przeprowadzane w ciąży, jest bezpłatne dla kobiet ubezpieczonych w NFZ.

Na czym polega badanie?

Kardiotokografia wykonywana jest na dwa sposoby:

1. Monitorowanie zewnętrzne – najczęściej stosowana metoda. Na brzuch ciężarnej zakłada się specjalny pas z wbudowanymi czujnikami. Jeden z czujników odpowiada za rejestrację pracy serca dziecka, drugi zaś za siłę i czas skurczów macicy. Pasy połączone są z urządzeniem, na którym lekarz może odczytać wartość pomiarów. W trakcie przeprowadzanego badania, ciężarna ułożona jest na lewym boku.
2. Monitorowanie wewnętrzne – zalecane w przypadku zagrożenia życia dziecka. Do dróg rodnych wprowadzona zostaje elektroda- umiejscawia się ją w okolicy główki dziecka. Badanie możliwe jest wyłącznie w sytuacji, gdy błony płodowe pękną, a rozwarcie szyjki wynosi co najmniej 2 cm. W celu zbadania skurczu macicy, na brzuchu umieszcza się cewnik. Monitorowanie wewnętrzne jest rodzajem inwazyjnego badania i niesie ze sobą ryzyko infekcji.

Jak przebiega KTG?

Badanie KTG nie wymaga specjalnych przygotowań. Do brzucha ciężarnej mocuje się głowicę kardiograficzną – w miejscu, którym tony serca płodu są najbardziej słyszalne. Urządzenie przyczepione jest do elastycznego pasa. Powyżej głowicy kardiograficznej umieszczona zostaje głowica tokograficzną, odpowiedzialna za rejestrację skurczów macicy.
Obydwie głowice połączone są z aparatem KTG. W trakcie badania można zaobserwować ruchy dziecka – niekiedy lekarze zalecają, aby kobieta sygnalizowała o każdym odczuwalnym ruchu. Jest to możliwe za pomocą specjalnego przycisku wbudowanego w urządzenie. Wynik badania KTG uzyskuje się w formie wykresów.

Ile czasu trwa badanie? Zwykle badanie trwa 20-30 minut. Każdorazowo powinno być interpretowane i opisywane przez lekarza. Niekiedy czas badania wydłuża się do godziny – zwykle ma to miejsce jeśli uzyskany wynik jest niepokojący.
Należy wspomnieć, że KTG jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka. Może zdarzyć się, że lekarz decyduje o przeprowadzeniu badania po podaniu pacjentce oksytocyny. Metoda ta nazywana jest testem oksytocynowym. Zalecana jest u kobiet, u których wystąpiły powikłania w poprzedniej ciąży lub obecna ciąża jest zagrożona. Oksytocyna umożliwia sprawdzenie wydolności łożyska w czasie skurczu.

Dlaczego pomiar tętna płodu jest konieczny?

Prawidłowy odczyt pracy serca płodu jest jednym z najważniejszych „komunikatów”, jakie wysyła rozwijające się dziecko. Jeśli tętno jest prawidłowe, oznacza to, że płód rozwija się prawidłowo. Natomiast w przypadku, gdy jest ono zbyt duże lub zbyt małe, może to świadczyć o rozwijającym się procesie patologicznym. Warto wspomnieć, że tętno u płodu jest większe niż u osób dorosłych i wynosi w granicach 110 do 150.
Zbyt wysokie tętno, przekraczające 160 uderzeń na minutę, jest objawem tachykardii. Przyczyną jej występowania jest m.in. brak odpowiedniego dotlenienia lub powstałe zakażenie wewnątrzmaciczne. Wysokie tętno u płodu może być spowodowane także jego reakcją na stres, doświadczany przez matka lub występująca u niej anemię czy infekcję.
Natomiast zbyt niskie tętno, mniejsze niż 110 uderzeń na minutę, świadczy o bradykardii, która rozwija się z innych przyczyn. Może być spowodowana np. owinięciem się pępowiny wokół szyi, niskim ciśnieniem krwi matki czy hipoglikemią. Niekiedy przyczyną Inną przyczyną bywają zbyt silne skurcze macicy lub niewydolność łożyska.

O czym jeszcze warto wiedzieć?

Zapis KTG, świadczący o dobrym stanie płodu, zwykle jest wiarygodny. Natomiast należy mieć na uwadze, że wyniki wskazujące zagrożenie zdrowia rozwijającego się dziecka, czasem bywają fałszywym alarmem.
Niekiedy podczas badania przyszła mama przybiera pozycję, w wyniku której dochodzi do ucisku żyły głównej lub pępowiny płodu – w takich sytuacjach wynik KTG ulega natychmiastowej poprawie, po skorygowaniu ułożenia ciała.