Szokujące zmiany w opiece psychiatrycznej. Co nas czeka od lipca?

Koniec pilotażu centrów zdrowia psychicznego – czas na konkretne zmiany

Po sześciu latach zakończy się pilotaż centrów zdrowia psychicznego (CZP), który wyznaczał kierunki rozwoju opieki psychiatrycznej w Polsce. 30 czerwca 2025 roku to kluczowa data dla przyszłości psychiatrii środowiskowej, ponieważ od tego momentu nowe przepisy mają usprawnić dostęp pacjentów do szybkiej i skutecznej pomocy.

Eksperci z Kongresu Zdrowia Psychicznego zaproponowali aż 40 rekomendacji, które mają zagwarantować ciągłość i rozwój centrów zdrowia psychicznego. Wśród najważniejszych propozycji znalazł się nowy model finansowania placówek. Zgodnie z zaleceniami, fundusze mają być przyznawane na podstawie liczby mieszkańców objętych opieką oraz świadczeń udzielonych pacjentom spoza danego regionu.

Obecny system często ograniczał pacjentów do korzystania z pomocy jedynie w placówkach właściwych dla ich miejsca zamieszkania. Wprowadzenie elastyczniejszego modelu może zmienić tę sytuację i pozwolić pacjentom na leczenie w dowolnym centrum zdrowia psychicznego, bez względu na miejsce zamieszkania.

Nowe zasady finansowania CZP – przejrzystość i samodzielność

Eksperci zwracają uwagę na konieczność pełnej samodzielności finansowej CZP. Każda placówka miałaby prowadzić niezależne księgi rachunkowe i sporządzać własne sprawozdania finansowe, co pozwoliłoby na lepszą kontrolę nad wydatkowaniem środków publicznych.

Dzięki temu system nie tylko stałby się bardziej przejrzysty, ale również umożliwiłby szybsze reagowanie na potrzeby lokalnej społeczności. To ważny krok w kierunku efektywniejszego zarządzania i lepszego wykorzystania budżetów.

Potrzeba zwiększenia nakładów na psychiatrię w Polsce

Jednym z największych wyzwań dla polskiej psychiatrii pozostaje zbyt niski poziom finansowania w porównaniu do krajów Unii Europejskiej. Obecnie wydatki na ten sektor wynoszą zaledwie 4,5 proc. budżetu ochrony zdrowia, podczas gdy średnia unijna to 6-7 proc. Eksperci postulują zwiększenie nakładów do 7 proc. do 2031 roku.

Większy budżet pozwoliłby na rozbudowę sieci centrów zdrowia psychicznego, lepsze wynagrodzenie specjalistów i skuteczniejsze leczenie pacjentów. Co więcej, poprawiłoby to jakość pomocy świadczonej nie tylko w ośrodkach środowiskowych, ale również w szpitalach psychiatrycznych, które powinny koncentrować się na przypadkach wymagających intensywnej opieki.

Rozwój psychiatrii środowiskowej jako klucz do skutecznej pomocy

Psychiatria środowiskowa, czyli model oparty na lokalnym wsparciu pacjenta w jego codziennym otoczeniu, odgrywa coraz większą rolę. Eksperci wskazują, że jest to najbardziej efektywna forma pomocy osobom w kryzysie psychicznym, ponieważ umożliwia szybki kontakt z terapeutami, psychologami i lekarzami psychiatrą bez konieczności hospitalizacji.

– Badania naukowe pokazują, że co czwarta osoba może doświadczyć w swoim życiu kryzysu psychicznego. To ogromna skala problemu, dlatego musimy zmienić podejście do opieki – podkreśla dr Joanna Krzyżanowska-Zbucka. Dzięki rozwinięciu sieci CZP pacjenci mogą szybciej otrzymać potrzebną pomoc, a szpitale psychiatryczne zostaną odciążone od mniej poważnych przypadków.

Jakie zmiany w leczeniu psychiatrycznym czekają pacjentów?

Nowe rozwiązania mają również na celu skrócenie czasu oczekiwania na wizytę u specjalisty. Obecnie pacjenci w Polsce często muszą czekać miesiącami na konsultację psychiatryczną. Rozwój lokalnych placówek, które będą działać na zasadzie „pierwszego kontaktu”, ma rozwiązać ten problem.

Eksperci rekomendują także zwiększenie dostępności psychoterapii i grup wsparcia, co pozwoli na holistyczne podejście do leczenia. Ważnym punktem jest również lepsza współpraca między placówkami ochrony zdrowia a instytucjami społecznymi, takimi jak szkoły czy ośrodki pomocy społecznej.

Jak Ministerstwo Zdrowia wpłynie na kształt reformy?

Wszystkie rekomendacje ekspertów wymagają jeszcze zatwierdzenia przez Ministerstwo Zdrowia. Do końca czerwca 2025 roku resort musi przedstawić finalne rozwiązania, które będą obowiązywać po zakończeniu pilotażu CZP. To kluczowy moment, ponieważ decyzje podjęte przez ministerstwo będą miały wpływ na cały system opieki psychiatrycznej w Polsce.

Jeśli rekomendacje zostaną w pełni uwzględnione, istnieje szansa na znaczącą poprawę dostępu do specjalistów oraz jakości leczenia. W przeciwnym razie pacjenci mogą nadal borykać się z długimi kolejkami i niewystarczającą liczbą dostępnych miejsc w placówkach.