Nadwzroczność i starzenie się oka – jaka jest korelacja?

Nadwzroczność, czyli hyperopia, to powszechna wada wzroku, która dotyka osoby w różnym wieku. Choć często kojarzona jest z seniorami, nadwzroczność może również występować u osób młodszych. Jaki jest związek między nadwzrocznością a starzeniem się oka? Czy da się ustrzec przed nadwzrocznością?

Czym jest nadwzroczność?

Nadwzroczność to wada wzroku, w której promienie świetlne skupiają się za siatkówką oka, zamiast na niej. Prowadzi to do niewyraźnego widzenia obiektów położonych blisko, podczas gdy widzenie dalekich obiektów może pozostać niezakłócone. Nadwzroczność może być spowodowana zbyt krótką gałką oczną lub zbyt płaską rogówką. Jest to wada wzroku, którą można wygodnie korygować poprzez stosowanie odpowiednich okularów korekcyjnych, a także soczewek korekcyjnych. Do podstawowych objawów nadwzroczności zalicza się rozmyty obraz w czasie precyzyjnych czynności, takich jak czytanie, korzystanie ze smartfona czy pisanie. Może ona prowadzić do bólów głowy i zmęczenia oczu. Jeśli nie będzie odpowiednio korygowana, z biegiem czasu może się pogłębiać, pociągając za sobą dalsze wady wzroku i choroby oczu.

Starzenie się oka a nadwzroczność

Wraz z wiekiem zachodzą naturalne zmiany w strukturze oka, które mogą wpływać na występowanie i nasilenie nadwzroczności. Jednym z kluczowych czynników jest utrata elastyczności soczewki oka. Soczewka to struktura wewnątrz oka, która zmienia swój kształt, aby umożliwić ostre widzenie na różnych odległościach. Przypomina to mechanizm, jaki znamy np. z lornetek czy tradycyjnych aparatów fotograficznych, w których ustalenie ostrego obrazu wiąże się z koniecznością zmiany kształtu obiektywu. Z wiekiem soczewka staje się mniej elastyczna, co utrudnia jej zdolność do akomodacji, czyli dostosowywania się do oglądania obiektów położonych na różnych odległościach. Podobnie jak mięśnie, soczewka z biegiem lat traci swoją zdolność do szybkiego zmieniania kształtów. Badania wykazały, że utrata elastyczności soczewki jest związana z procesami starzenia się białek soczewkowych oraz zmianami w składzie chemicznym soczewki. Te zmiany prowadzą do zwiększenia sztywności soczewki, co przekłada się na zmniejszenie jej zdolności akomodacyjnych. Innym czynnikiem, który może wpływać na nadwzroczność w starszym wieku, jest zmiana kształtu gałki ocznej. Badania obrazowe wykazały, że wraz z wiekiem gałka oczna może się nieznacznie wydłużać. Choć ta zmiana jest zwykle niewielka, może wpływać na ostrość widzenia, zwłaszcza u osób, które już miały problemy z wadami wzroku.

Co można zrobić, aby zachować zdrowie oczu?

Nie jesteśmy w stanie całkowicie zapobiegać wszystkim chorobom oczu. Jak widać na przykładzie nadwzroczności, jej występowanie jest po prostu naturalnym elementem procesów starzeniowych zachodzących w ludzkim organizmie. Z pewnością jednak możemy zrobić wiele, aby zmniejszyć ryzyko występowania pewnych chorób oczu, skutkujących wadami wzroku oraz zmniejszać stopień zaawansowania wad wzroku. Podstawowym działaniem profilaktycznym powinny być regularne wizyty u okulisty. Osoby cieszące się dobrym wzrokiem powinny odwiedzać specjalistę raz do roku, a osoby noszące już okulary czy soczewki kontaktowe — częściej. Jakiekolwiek zmiany w ostrości widzenia powinny być jak najszybciej konsultowane ze specjalistą. Szybko wykryta i odpowiednio korygowana wada wzroku może być odpowiednio kontrolowana i odwrotnie. Brak korekcji przy nadwzroczności, ale też astygmatyzmie czy krótkowzroczności może powodować szybkie pogarszanie się jakości widzenia i ogólnie wpływać na samopoczucie pacjenta. Obecnie dostępne metody korekcji, takie jak soczewki kontaktowe toryczne, progresywne i zwykłe pozwalają na dyskretną i wygodną korekcję wzroku, przywracając komfort codziennego funkcjonowania. Podsumowując, starzenie się oka jest naturalnym procesem, który może wpływać na występowanie i nasilenie nadwzroczności. Utrata elastyczności soczewki oraz zmiany kształtu gałki ocznej to kluczowe czynniki, które mogą prowadzić do pogorszenia widzenia z bliska u osób starszych. Zrozumienie tych mechanizmów jest istotne dla opracowania skutecznych strategii diagnostycznych i terapeutycznych, które pozwolą poprawić jakość życia osób z nadwzrocznością w starszym wieku. Bibliografia:

1. Strenk SA, Strenk LM, Koretz JF. The mechanism of presbyopia. Prog Retin Eye Res. 2005 May;24(3):379-93. doi: 10.1016/j.preteyeres.2004.07.004. PMID: 15848032. Dostęp za: PubMed, 7 czerwca 2024.
2. Weale RA. Presbyopia towards the end of the 20th century. Ophthalmic Physiol Opt. 1999 Mar;19(2):119-28. Dostęp za: National Institute of Health, 7 czerwca 2024.