Gigantyzm – objawy i przyczyny choroby nadmiernego wzrostu u dzieci

Akromegalia a gigantyzm – czym się różnią te schorzenia?

Gigantyzm i akromegalia to choroby wynikające z nadmiaru hormonu wzrostu, ale różnią się czasem ich wystąpienia. Gigantyzm rozwija się u dzieci i młodzieży przed zakończeniem wzrastania kości, gdy chrząstki nasadowe są jeszcze otwarte. Skutkuje to nieproporcjonalnym, nadmiernym wzrostem całego ciała, zwłaszcza kończyn.

Akromegalia natomiast występuje u dorosłych, u których wzrost kości został już zakończony. W efekcie nie dochodzi do wydłużania ciała, a do zgrubienia i deformacji tkanek – zwłaszcza dłoni, stóp, nosa, żuchwy i czoła. Obie choroby są najczęściej spowodowane gruczolakiem przysadki mózgowej, ale ich skutki i diagnostyka są inne.

Gigantyzm – ile się żyje z tą chorobą?

Długość życia osób z gigantyzmem zależy od momentu rozpoznania i skuteczności leczenia. Nieleczony gigantyzm może prowadzić do poważnych powikłań – chorób serca, układu kostnego, cukrzycy czy nadciśnienia – które skracają życie nawet o kilkanaście lat. Jednak wczesna diagnoza i odpowiednia terapia hormonalna lub chirurgiczna mogą znacząco poprawić jakość i długość życia. U wielu pacjentów, szczególnie leczonych na wczesnym etapie, możliwe jest osiągnięcie długości życia zbliżonej do populacyjnej.

Gigantyzm – od ilu centymetrów można mówić o chorobie?

Nie istnieje sztywna granica wzrostu, która jednoznacznie wskazuje na gigantyzm, jednak u dzieci podejrzenie pojawia się, gdy ich wzrost przekracza trwale 97. centyl dla wieku i płci. U dorosłych mężczyzn wzrost powyżej 200 cm, a u kobiet powyżej 190 cm może skłonić do dalszej diagnostyki. Decydujące są nie tylko centymetry, ale tempo wzrostu, proporcje ciała oraz objawy towarzyszące, takie jak powiększone dłonie, bóle stawów czy zmiany rysów twarzy.

Jak wygląda wzrost przy gigantyzmie?

Wzrost przy gigantyzmie przebiega gwałtownie i nieproporcjonalnie, często wyprzedzając rówieśników o kilkanaście lub kilkadziesiąt centymetrów. Charakterystyczne jest to, że rośnie nie tylko wzrost ogólny, ale również kończyny, palce, stopy, a nawet czaszka. Często dzieci z gigantyzmem są wyższe już w wieku kilku lat, a różnice stają się coraz bardziej widoczne. Oprócz wzrostu często pojawiają się też objawy neurologiczne, bóle głowy czy zmiany zachowania, wynikające z ucisku guza na okoliczne struktury mózgu.

Gigantyzm u dzieci – jak go rozpoznać?

Rozpoznanie gigantyzmu u dzieci wymaga obserwacji nie tylko wzrostu, ale także proporcji ciała i objawów towarzyszących. Warto zwrócić uwagę na powiększone stopy, dłonie, dłuższe kończyny i częste bóle stawów. Dzieci z gigantyzmem mogą mieć problemy z koordynacją, nadmierne pocenie się, a także trudności w nauce czy emocjonalne. Kluczowa jest diagnostyka hormonalna – poziom IGF-1 i hormonu wzrostu, a także rezonans przysadki mózgowej. Wczesne rozpoznanie umożliwia skuteczne leczenie, które może zahamować proces nadmiernego wzrostu.

Jak wygląda leczenie gigantyzmu?

Leczenie gigantyzmu zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby, ale głównym celem jest normalizacja poziomu hormonu wzrostu. Najczęściej stosuje się operację usunięcia guza przysadki mózgowej, jeśli to on odpowiada za nadprodukcję. Alternatywą lub uzupełnieniem mogą być leki hamujące wydzielanie GH, a także radioterapia. Leczenie powinno być rozpoczęte jak najwcześniej, zanim dojdzie do nieodwracalnych zmian w układzie kostnym i narządach wewnętrznych.

Czy gigantyzm można wykryć we wczesnym dzieciństwie?

Tak, pierwsze objawy gigantyzmu mogą pojawić się już w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Zwykle są to wyraźne różnice wzrostu względem rówieśników, szybkie powiększanie stóp i dłoni, a także pogrubienie rysów twarzy. Rodzice i pediatrzy powinni zwracać uwagę na tempo wzrostu, korzystając z siatek centylowych. W razie podejrzenia warto wykonać badania hormonalne i obrazowe, które mogą potwierdzić diagnozę jeszcze zanim dojdzie do znacznego przerostu.