Arytmia serca – symptomy i leczenie

Warunkiem zrozumienia arytmii jest anatomia i fizjologia układu bodźco-przewodzącego serca. Układ komórek mięśniowych w sercu jest wykorzystywany do generowania i przewodzenia impulsów mikroelektrycznych, dzięki czemu struktura serca kurczy się we właściwej kolejności.

Patologia w tym układzie może powodować zakłócenia w przewodzeniu impulsów elektrycznych, np. blokadę przewodzenia między przedsionkiem a komorą lub w odgałęzieniach pęczka Hisa.
Inne chore komórki mięśnia sercowego lub czynniki zmieniające ich właściwości bioelektryczne również mogą powodować arytmię serca.

Rodzaje arytmii serca

Ze względu na pochodzenie arytmia dzieli się na:

• nadkomorową – występującą najczęściej w przedsionkach lub w docierających do nich naczyniach krwionośnych
• komorową – występująca w mięśniu komór serca

Zaburzenia przewodzenia  bloki przewodzenia dzielą się na:

• blok zatokowo – przedsionkowy- między węzłem zatokowo – przedsionkowym a mięśniem przedsionków
• blok przedsionkowo-komorowy- występuje w węźle przedsionkowo-komorowym lub pęczku Hisa
• blok odnóg pęczka Hisa

Przyczyny arytmii

Zaburzenia rytmu i przewodzenia są powiązane z chorobami serca:

• nadciśnieniem
• chorobą niedokrwienną serca
• kardiomiopatią – pierwotną choroba serca
• niektórymi genetycznie uwarunkowanymi chorobami układu bodźcoprzewodzącego
• nabytymi, wrodzonymi wadami serca, np. wadami zastawek

Zaburzenia rytmu i przewodzenia mogą wystąpić również na skutek przyczyn pozasercowych, takich jak:

• niedotlenienia
• niektórych leków
• zatorowość płucna
• narkotyków, czy dopalaczy
• zatrucia toksycznymi substancjami
• nadczynność/niedoczynność tarczycy
• zaburzenia elektrolitowe wynikające z niedoboru potasu, magnezu we krwi
• kwasica metaboliczna pojawiająca się np. podczas długotrwałych, forsownych ćwiczeń

Symptomy

Arytmię można zauważyć po następujących symptomach:

• omdlenia
• duszność
• zawroty głowy
• utrata przytomności
• ból w klatce piersiowej
• tachykardia, kołatanie serca
• okresowe przerwy pracy serca

Zaburzenia, bloki przewodzenia mogą prowadzić do:

• duszności
• zawrotów głowy
• zasłabnięć, omdleń
• utraty przytomności
• za wolnego tętna – bradykardii

Niekiedy zaburzenia rytmu i przewodzenia nie powodują żadnego z powyższych symptomów, pacjenci dowiadują się o chorobie przypadkowo podczas badań lekarskich lub po EKG. Symptomy arytmii możesz skonsultować z lekarzem podczas konsultacji z lekarzem online.

Rozpoznanie arytmii

Ważnymi czynnikami diagnostycznymi jest zdobycie informacji rodzinnych o nagłej śmierci członków rodziny oraz występowaniu chorób genetycznych. Łagodne zaburzenia rytmu mogą występować w zdrowym sercu u ludzi nie mający pozasercowych czynników proarytmicznych.

Migotanie przedsionków a arytmia

Migotanie przedsionków to rodzaj arytmii, w której komórki mięśniowe ściany środkowej przedsionka kurczą się asynchronicznie, drżą chaotycznie – migoczą, z prędkością 350-450 / min, co oznacza, iż nie dochodzi do skurczu przedsionków, serce pracuje nieregularnie.
Migotanie przedsionków dotyczy około 4–10% populacji wśród dorosłych, i jest czynnikiem ryzyka udaru mózgu i niewydolności serca.

Symptomy arytmiczne

Brak skurczu przedsionków spowalnia przepływ krwi w przedsionkach i sprzyja tworzeniu się w nich skrzepów. Zakrzepy w lewym przedsionku są szczególnie niebezpieczne, po uwolnieniu mogą zablokować naczynia krwionośne w mózgu i spowodować udar niedokrwienny.

Ponadto brak skurczu przedsionków zmniejszy rzut minutowy, czyli około 25% krwi pompowanej przez serce na minutę, co przyczynia się do:

• omdleń
• duszności
• niewydolności serca
• uczucia arytmii

U niektórych początek migotania przedsionków lub jego trwała postać przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami.

Przyczyny

Przyczyny migotania przedsionków dzieli się na:

• sercowe – nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienna serca, wady zastawkowe serca, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatia
• pozasercowe – nadczynność tarczycy, zatorowość płucna, nadużywanie leków, narkotyków czy też uzależnienia od alkoholu.

Leczenie

Musi spełniać następujące warunki:

• poprawa jakości życia pacjenta przez ograniczenie uciążliwych symptomów powiązanych z niewydolnością serca
• zawsze dotyczyć podłoża choroby, np. prowadzić do asymilacji ciśnienia lub zoperowania poważnej wady serca
• chorujący o zwiększonym narażeniu zakrzepowo-zatorowym powinni używać leków przeciwkrzepliwych, niekiedy do końca życia
• jeśli przyczyna migotania jest wyeliminowana, a wielkość lewego przedsionka jest odpowiednia, należy spróbować przywrócić prawidłowy rytm serca poprzez kardiowersję – przywrócenie odpowiedniej, miarowej czynności serca. Dzieli się na farmakologiczną – z użyciem leków przeciwarytmicznych, i elektryczną – z użyciem prądu uwalnianego przez urządzenie zwane kardiowerter – defibrylatorem
• możliwe jest też zostawienie migotania przedsionków przy utrzymaniu prawidłowej pracy serca, pomimo jej niemiarowości, o czym decyduje lekarz z pacjentem
• po umiarowieniu migotania, do zabezpieczenia pacjenta służy farmakoterapia lub ablacja- zabieg inwazyjny polegający na izolacji elektrycznej ujścia żył płucnych do przedsionka lewego, w którym powstaje migotanie przedsionków, służy do tego elektroablacja lub krioablacja

Arytmia komorowa

Arytmia występująca w prawej lub lewej komorze serca. Istnieje wiele rodzajów, ale najważniejsze to:

• skurcze dodatkowe komorowe (PVC) – występują pojedynczo, parami lub kilka razy z rzędu. Często pacjenci odczuwają je w postaci szarpnięć, krztuszenia się, przerywanego bicia serca, niekiedy okresowych dokuczliwości w okolicy mostka. Nie wszyscy pacjenci odczuwają dolegliwości PVC, mimo jego występowania
• częstoskurcz komorowy (VT) – szybki rytm serca, często występujący w chorym sercu, powodujący szybkie kołatanie serca, duszności, a nawet omdlenia lub całkowitą utratę przytomności
• migotanie komór (VF) – Mięśnie komorowe nie kurczą się, tylko ich włókna chaotycznie drżą i „migoczą”. Przy migotaniu komór zawsze dochodzi do zatrzymania krążenia, czemu zapobiec może natychmiastowa defibrylacja i zabieg reanimacyjny

Skurcze dodatkowe komorowe

Mogą wystąpić nawet w zdrowym sercu, zwykle nie wymagając leczenia. Jeśli jednak jest ich wiele (ponad 25% wszystkich skurczów serca dziennie), konieczna jest diagnostyka oraz leczenie, ponieważ mogą one na dłuższą metę powodować niewydolność serca.
Częstoskurcz komorowy zwykle dotyka pacjentów, u których zdiagnozowano chorobę serca, ale czasami jest to jej pierwszy objaw. Należy szybko wezwać pogotowie ratunkowe i rozpocząć diagnostykę oraz leczenie w warunkach szpitalnych.

Migotanie komór

Migotaniu komór zawsze towarzyszy zatrzymanie akcji serca, z tego powodu szybka reakcja jest najważniejsza. Należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe i bez zwlekania dostąpić do reanimacji. W miejscach publicznych takich jak dworce, galerie handlowe, lotniska, znajdują się urządzenia AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny) służą one reanimacji. Generują impulsy elektryczne i przywracają prawidłową pracę serca.Do każdego urządzenia jest dołączona instrukcja użycia “krok po kroku”, użyć może go każda, nawet nie przeszkolona osoba.

Arytmia komorowa leczenie

Każdy pacjent, u którego doszło do zatrzymania krążenia z powodu tachykardii lub migotania komór, musi zostać zdiagnozowany i leczony w szpitalu. Można tam zdiagnozować przyczyny tych niebezpiecznych chorób i wprowadzić wymagane leczenie zapobiegające nawrotom. Jeśli przyczyną okaże się niewyleczalna patologia serca, będzie można zastosować odpowiednie urządzenia rozpoznające zaburzenia rytmu i z użyciem impulsu elektrycznego spowodować jego wyrównanie.

Urządzenia takie dzielą się na dwa rodzaje:

• zewnętrzne kardiowertery-defibrylatory, mogące występować w postaci kamizelki zabezpieczającej pacjenta do momentu wszczepienia ICD albo transplantacji serca
• wszczepialne kardiowertery-defibrylatory (ICD), wszczepiane pod skórę, a ich elektrody na lub do serca

Co więcej w szpitalach możliwe jest wykonanie ablacji ogniska generującego np. częstokurcz komorowy. Przed zabiegiem wykonuje się badanie elektrofizjologiczne identyfikujące miejsce wytworzenia zaburzenia w lewej lub prawej komorze serca. Dopełnieniem podanych metod jest leczenie farmakologiczne.