Refluks żołądkowo-przełykowy – poradnik dla pacjenta

Po czym poznać, że ma się refluks?

Refluks żołądkowo-przełykowy najczęściej objawia się zgagą, czyli uczuciem pieczenia w klatce piersiowej, które pojawia się szczególnie po posiłkach lub w pozycji leżącej. Objawy mogą być również odczuwane jako nieprzyjemny, kwaśny posmak w ustach, wynikający z cofania się treści żołądkowej do przełyku. Charakterystyczne jest również częste odbijanie się i uczucie pełności w żołądku.

Ból gardła, chrypka oraz suchy kaszel, szczególnie rano, mogą wskazywać na przewlekły refluks. Objawy te są wynikiem drażnienia błony śluzowej gardła przez kwas żołądkowy. U niektórych osób pojawia się także uczucie zalegania pokarmu w przełyku oraz trudności w przełykaniu. Jeśli takie symptomy występują regularnie, warto skonsultować się z lekarzem w celu diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Czym leczyć refluks żołądkowo-przełykowy?

Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego obejmuje zarówno zmianę stylu życia, jak i farmakoterapię. W łagodnych przypadkach często wystarczy zmodyfikowanie diety i nawyków żywieniowych. Należy unikać spożywania dużych posiłków przed snem, ograniczyć tłuste potrawy, kawę, alkohol oraz czekoladę, które mogą osłabiać dolny zwieracz przełyku.

Leki stosowane w leczeniu refluksu to najczęściej inhibitory pompy protonowej (IPP), takie jak omeprazol czy pantoprazol, które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego. Stosuje się również leki zobojętniające kwas żołądkowy oraz prokinetyki, które poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego. W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, może być konieczny zabieg chirurgiczny.

Co powoduje nieleczony refluks?

Nieleczony refluks może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, które dotyczą zarówno przewodu pokarmowego, jak i układu oddechowego. Najczęstszym powikłaniem jest zapalenie przełyku, wynikające z długotrwałego kontaktu błony śluzowej z kwasem żołądkowym. Nieleczony stan zapalny może prowadzić do powstawania nadżerek, owrzodzeń oraz bliznowacenia przełyku, co utrudnia przełykanie pokarmów.

Długotrwały refluks może także prowadzić do tzw. przełyku Barretta, który jest stanem przedrakowym i zwiększa ryzyko rozwoju raka przełyku. Innym powikłaniem jest refluksowe zapalenie płuc, wynikające z przedostawania się treści żołądkowej do dróg oddechowych, co powoduje nawracające infekcje układu oddechowego i przewlekły kaszel.

Co uspokaja refluks?

Najlepszym sposobem na uspokojenie refluksu jest zastosowanie prostych zmian w diecie i stylu życia. Warto unikać produktów zakwaszających i ciężkostrawnych, takich jak tłuste potrawy, pikantne dania, pomidory, kawa czy alkohol. Zamiast tego zaleca się spożywanie lekkostrawnych posiłków w niewielkich ilościach, ale częściej w ciągu dnia.

Ciepła woda z miodem, napary ziołowe (np. rumianek, imbir) oraz woda alkaliczna mogą przynieść natychmiastową ulgę, zmniejszając uczucie pieczenia. Pomocne są również leki zobojętniające kwas żołądkowy, które można stosować doraźnie. Zaleca się również spanie z lekko uniesioną górną częścią ciała, co zapobiega cofaniu się treści żołądkowej.

Gdzie boli przy refluksie?

Ból przy refluksie najczęściej lokalizuje się w klatce piersiowej, w okolicy mostka, co może być mylone z objawami choroby serca. Ból ma zwykle charakter piekący i nasila się po spożyciu posiłków, w pozycji leżącej lub przy pochylaniu się do przodu. W niektórych przypadkach ból promieniuje do gardła, pleców, a nawet ramion.

Ból pleców przy refluksie może być wynikiem promieniowania bólu z przełyku na obszary sąsiadujące, zwłaszcza w przypadku przewlekłego zapalenia przełyku. Jeśli ból jest silny i towarzyszy mu uczucie duszności, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć inne poważne przyczyny.

Jakie badania na refluks żołądkowo-przełykowy?

Diagnoza refluksu zwykle opiera się na badaniu lekarskim i dokładnym wywiadzie, ale w niektórych przypadkach konieczne są dodatkowe testy. Jednym z najczęściej wykonywanych badań jest gastroskopia, która pozwala na ocenę stanu błony śluzowej przełyku i żołądka oraz wykrycie ewentualnych powikłań, takich jak nadżerki czy przełyk Barretta.

Test pH-metryczny przełyku pozwala na dokładne zmierzenie poziomu kwasu w przełyku i określenie częstotliwości epizodów refluksu. W niektórych przypadkach stosuje się także badanie RTG z kontrastem, które umożliwia ocenę drożności przewodu pokarmowego i wykrycie przepukliny rozworu przełykowego.

Czy dieta może wyleczyć refluks?

Dieta ma kluczowe znaczenie w łagodzeniu objawów refluksu i zapobieganiu jego nawrotom, ale zazwyczaj nie jest w stanie całkowicie wyleczyć schorzenia. W połączeniu z leczeniem farmakologicznym może jednak znacząco poprawić jakość życia pacjenta. Zaleca się unikanie produktów zakwaszających i tłustych oraz spożywanie lekkostrawnych potraw.

Produkty takie jak owsianka, chude mięso, ryby, warzywa gotowane na parze czy banany mogą działać ochronnie na błonę śluzową przełyku i zmniejszać dolegliwości. Spożywanie posiłków w regularnych odstępach czasowych oraz unikanie jedzenia przed snem również mają duże znaczenie.

Jak zapobiegać refluksowi?

Zapobieganie refluksowi polega głównie na zmianie stylu życia i eliminacji czynników ryzyka. Należy unikać obfitych posiłków oraz jedzenia bezpośrednio przed snem. Zaleca się również utrzymywanie zdrowej masy ciała, ponieważ otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia refluksu.

Unikanie palenia papierosów oraz ograniczenie spożycia alkoholu może znacząco zmniejszyć częstotliwość epizodów refluksu. Warto także dbać o regularną aktywność fizyczną, która poprawia perystaltykę jelit i zapobiega zastojom w przewodzie pokarmowym. Regularne kontrole u lekarza i stosowanie się do zaleceń mogą pomóc w długotrwałej kontroli tej choroby.