Hipertrichoza – przyczyny, objawy i różnice w porównaniu z hirsutyzmem

Na czym polega choroba hipertrichoza?

Hipertrichoza to niezwykle rzadka choroba charakteryzująca się nadmiernym owłosieniem w miejscach, gdzie zazwyczaj nie występują włosy, np. na czole, policzkach, ramionach, plecach czy dłoniach. W odróżnieniu od typowego owłosienia płciowego, w hipertrichozie włosy mogą rosnąć niezależnie od płci, wieku i poziomu hormonów. U części pacjentów przybierają postać cienkiego, jasnego meszku (tzw. lanugo), a u innych – gęstych, ciemnych i terminalnych włosów. Choroba może mieć charakter wrodzony lub nabyty – w zależności od momentu pojawienia się objawów oraz ich przyczyny.

Choć hipertrichoza kojarzy się głównie z wyglądem, jej skutki mogą mieć również psychologiczne konsekwencje – izolację, lęk społeczny i spadek samooceny. Dlatego leczenie tej choroby wymaga zarówno podejścia dermatologicznego, jak i wsparcia psychicznego.

Hipertrichoza w Polsce – czy problem dotyczy również nas?

W Polsce hipertrichoza występuje bardzo rzadko, jednak odnotowano przypadki zarówno w formie wrodzonej, jak i nabytej. Wrodzone mutacje genetyczne, które prowadzą do nieprawidłowej aktywacji genów odpowiedzialnych za wzrost włosów, są obecnie coraz lepiej rozumiane dzięki postępom w genetyce. Choć nie prowadzi się oficjalnego rejestru zachorowań, sporadyczne przypadki opisują lekarze dermatolodzy oraz genetycy kliniczni.

Nadmierne owłosienie może być też skutkiem chorób przewlekłych lub ubocznym efektem stosowania niektórych leków, dlatego ważne jest, by nie lekceważyć tego objawu. W Polsce dostępne są konsultacje dermatologiczne, endokrynologiczne i genetyczne, które mogą pomóc w diagnozie i ustaleniu przyczyny schorzenia.

Hipertrichoza u dzieci – jak rozpoznać i co robić?

Objawy hipertrichozy u dzieci często są widoczne już od urodzenia. Dziecko może mieć miękkie, jasne owłosienie pokrywające twarz, uszy, ramiona lub plecy – przypominające meszek płodowy. W niektórych przypadkach włosy z czasem zanikają, ale zdarza się też, że przekształcają się w ciemniejsze i grubsze owłosienie.

Rodzice zwykle zauważają problem wcześnie, jednak często trudno im go odróżnić od typowego owłosienia niemowlęcego. Jeśli włosy nie znikają w ciągu kilku miesięcy lub pojawiają się nowe, warto skonsultować się z dermatologiem dziecięcym. W przypadku hipertrichozy wrodzonej możliwe jest wykonanie badań genetycznych. Niekiedy konieczna jest także konsultacja endokrynologiczna, jeśli istnieje podejrzenie zaburzeń hormonalnych.

Hipertrichoza – leczenie i możliwości redukcji owłosienia

Leczenie hipertrichozy zależy od jej przyczyny oraz nasilenia objawów. W przypadku formy nabytej pierwszym krokiem jest identyfikacja i wyeliminowanie czynnika wywołującego – może to być lek, choroba metaboliczna lub nowotworowa. Jeśli usunięcie przyczyny nie przynosi efektów, pacjentowi oferuje się metody usuwania owłosienia.

Do najczęściej stosowanych należą laseroterapia, depilacja światłem IPL, elektroliza lub zabiegi mechaniczne (np. woskowanie, golenie). W niektórych przypadkach wdraża się leczenie farmakologiczne hamujące wzrost włosów, ale stosowane jest ono rzadko, ze względu na możliwe skutki uboczne. Niestety, hipertrichoza wrodzona nie jest w pełni uleczalna, dlatego terapia najczęściej koncentruje się na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta.

Hipertrichoza a hirsutyzm – najważniejsze różnice

Hipertrichoza i hirsutyzm to dwie różne jednostki chorobowe, mimo że obie dotyczą nadmiernego owłosienia. Hirsutyzm występuje wyłącznie u kobiet i objawia się wzrostem włosów w miejscach typowych dla mężczyzn, np. na brodzie, klatce piersiowej czy brzuchu. Jest ściśle powiązany z podwyższonym poziomem androgenów, czyli męskich hormonów płciowych.

Z kolei hipertrichoza może wystąpić u obu płci i nie musi mieć związku z zaburzeniami hormonalnymi. Włosy rosną w nietypowych miejscach niezależnie od tła hormonalnego, a przyczyna często leży w genach lub czynnikach środowiskowych. Rozróżnienie tych dwóch stanów ma kluczowe znaczenie dla wyboru metody leczenia i diagnostyki.

O czym świadczy nadmierne owłosienie?

Nadmierne owłosienie może być objawem wielu różnych stanów – od łagodnych po poważne. U kobiet często wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak zespół policystycznych jajników (PCOS) lub nadczynność nadnerczy. U mężczyzn może wynikać z predyspozycji genetycznych, ale również z zaburzeń metabolicznych czy hormonalnych.

Warto pamiętać, że nagłe lub postępujące owłosienie w nowych miejscach wymaga diagnozy – szczególnie jeśli towarzyszą mu inne objawy, jak trądzik, zmiany głosu, przyrost masy mięśniowej czy zaburzenia miesiączkowania. W takich przypadkach należy jak najszybciej skonsultować się z endokrynologiem lub dermatologiem.

Jakie hormony powodują nadmierne owłosienie?

Za nadmierne owłosienie hormonalne odpowiadają głównie androgeny, czyli męskie hormony płciowe – testosteron i jego pochodne, takie jak dihydrotestosteron (DHT). U kobiet, których organizm zaczyna produkować ich zbyt dużo, może dojść do rozwoju hirsutyzmu. Przyczyną może być m.in. PCOS, przerost nadnerczy, guzy hormonalnie czynne czy stosowanie niektórych leków anabolicznych.

W diagnostyce wykonuje się badania poziomu testosteronu, DHEA-S, androstendionu oraz hormonów przysadkowych i tarczycy. To pozwala określić, czy wzrost owłosienia ma podłoże hormonalne i jak je ewentualnie leczyć. Ważne jest także badanie poziomu kortyzolu, jeśli istnieje podejrzenie chorób nadnerczy.

Czy hipertrichoza może współistnieć z innymi chorobami?

Tak, szczególnie forma nabyta hipertrichozy może być objawem towarzyszącym innym schorzeniom. Może występować w przebiegu chorób nowotworowych, takich jak rak płuc, jelita grubego, jajnika czy trzustki, a także w zaburzeniach metabolicznych, jak porfiria czy niedoczynność tarczycy. Czasem jest skutkiem ubocznym stosowania leków: immunosupresyjnych, przeciwwirusowych, a nawet niektórych antydepresantów. Dlatego w przypadku nagłego i nietypowego owłosienia ważna jest dokładna diagnostyka internistyczna i onkologiczna.

Czy hipertrichoza wpływa na jakość życia?

Choć hipertrichoza nie zagraża bezpośrednio życiu, może znacząco wpływać na komfort psychiczny, zwłaszcza u kobiet i dzieci. W społeczeństwach, w których nadmierne owłosienie jest postrzegane jako nieestetyczne, osoby z hipertrichozą często zmagają się z niską samooceną, lękiem społecznym czy nawet depresją.

Wsparcie psychologiczne oraz dostęp do skutecznych metod usuwania owłosienia odgrywa kluczową rolę w terapii. Warto również edukować otoczenie i przeciwdziałać stygmatyzacji, by osoby z tym schorzeniem mogły funkcjonować bez wstydu i wykluczenia.