Groźne kleszcze z Afryki w Polsce? Sprawdź, co mówią eksperci!

Akcja „narodowe kleszczobranie”

Celem tej inicjatywy jest sprawdzenie obecności kleszczy afrykańskich w Polsce. Polacy mogą nadsyłać zdjęcia kleszczy wraz z informacją o lokalizacji, a także same schwytane, uśmiercone i zamrożone osobniki. Do tej pory naukowcy otrzymali około 420 zgłoszeń, z których większość dotyczyła kleszcza pospolitego Ixodes ricinus.

Kleszcze w Polsce: co mówią zgłoszenia

Oprócz kleszczy pospolitych, ciekawe były doniesienia o kleszczu łąkowym Dermacentor reticulatus, który rozszerzył swój zasięg na południu Polski. Naukowcy odnotowali również kilka raportów dotyczących kleszcza jeżowego Ixodes hexagonus, głównie zebranych ze zwierząt domowych, takich jak psy i koty. Kilka osób zgłosiło także kleszcze miękkie z rodzaju Argas, znalezione w domach i biurach.

Pierwsze przypadki Hyalomma w Polsce

Trzy zgłoszenia zaklasyfikowano jako Hyalomma: jedno pochodzi z Wronek koło Poznania, drugie z okolic Częstochowy, a najnowsze, trzecie, z okolic Barankowa. Wszystkie lokalizacje zostały naniesione na mapę zgłoszeń kleszczy na stronie projektu. Prof. Anna Bajer z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla, że to bardzo dobry wynik jak na pierwsze miesiące akcji, co potwierdza obecność Hyalomma w Polsce.

Charakterystyka kleszcza Hyalomma

Kleszcze Hyalomma to duże pajęczaki z długimi, prążkowanymi odnóżami, a ich ciało może mieć kolor od rudobrązowego do prawie czarnego. Szybko się poruszają i aktywnie tropią potencjalnych żywicieli. Zasiedlają strefę klimatu śródziemnomorskiego, preferując ciepłe i suche miejsca, takie jak pustynie, półpustynie, stepy czy sawanny. Są powszechne w Afryce, południowo-wschodniej Azji oraz południowej Europie, np. w Turcji.

Zagrożenia związane z kleszczami Hyalomma

Kleszcze afrykańskie interesują naukowców, ponieważ są nowym gatunkiem w Polsce, mogącym przenosić niebezpieczne bakterie i wirusy. Najgroźniejszym z nich jest wirus krymsko-kongijskiej gorączki krwotocznej (CCHFV), wywołujący ciężką gorączkę krwotoczną z dużą śmiertelnością. Leczenie i szczepienia przeciwko tej chorobie są obecnie niedostępne.

Inne patogeny przenoszone przez Hyalomma

Hyalomma przenoszą również inne patogeny, które mogą stanowić zagrożenie dla ludzi oraz zwierząt domowych i gospodarskich. Wśród nich są wirus Zachodniego Nilu, wirus wenezuelskiego zapalenia mózgu koni oraz wirus afrykańskiego pomoru koni. Kleszcze te mogą także przenosić bakterie – riketsje, wywołujące riketsjozy.

Rozprzestrzenianie się kleszczy Hyalomma

Zasięg występowania kleszczy Hyalomma powiększa się. Larwy tych kleszczy dostają się do położonych dalej na północ rejonów Europy wraz z migrującymi ptakami. Ciepłe i suche wiosny oraz lata sprzyjają ich przeżyciu i rozwojowi nawet w północnych rejonach Europy, gdzie wcześniej nie mogły przetrwać z powodu niskich temperatur i wysokiej wilgotności.

Hyalomma w Europie

W ostatnich latach pojawiają się doniesienia o atakowaniu ludzi i zwierząt przez dorosłe kleszcze Hyalomma w Niemczech, Czechach, Słowacji, a nawet Szwecji. Kleszcze były tam zbierane z koni, psów, bydła, a także znajdowane w domach. Monitoring kleszczy na terenie Polski trwa, a schwytane osobniki można przesłać do badań w Zakładzie Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych na Uniwersytecie Warszawskim.

Jak zgłaszać znalezienie kleszczy Hyalomma?

Znalezienie nietypowo dużego kleszcza należy zgłosić badaczom, załączając zdjęcie lub wysyłając samego kleszcza. Aby usunąć kleszcza, należy użyć pęsety lub specjalnych narzędzi, unikając gwałtownych szarpnięć. Kleszcza należy zamrozić przed wysyłką. Docelowo ma powstać mapa występowania Hyalomma w Polsce, co pozwoli na zapobieganie chorobom przenoszonym przez te kleszcze.