Dieta bezglutenowa to sposób żywienia, który w ostatnich latach zdobył ogromną popularność – zarówno wśród osób chorych, jak i tych, które traktują ją jako wybór stylu życia. Warto jednak podkreślić, że jej podstawowym celem jest leczenie chorób związanych z nietolerancją glutenu. Czym dokładnie jest dieta bezglutenowa, kto powinien ją stosować i jakie produkty można na niej spożywać?
Dieta bezglutenowa to ściśle określony sposób żywienia, polegający na całkowitym wyeliminowaniu glutenu z codziennego jadłospisu. Gluten to mieszanina białek roślinnych występujących w niektórych zbożach – przede wszystkim w pszenicy, życie i jęczmieniu. W mniejszych ilościach występuje również w owsie, choć w przypadku owsa często problemem jest jego zanieczyszczenie innymi zbożami w procesie produkcji.
Dieta ta nie jest dietą odchudzającą, choć bywa tak błędnie traktowana. To terapia konieczna dla osób z celiakią, alergią na gluten lub nadwrażliwością na gluten. W przypadku celiakii – przewlekłej choroby autoimmunologicznej – spożywanie glutenu prowadzi do poważnych uszkodzeń jelita cienkiego, utrudniając wchłanianie składników odżywczych. Objawy mogą być bardzo różnorodne: od biegunek, wzdęć i spadku masy ciała, aż po zmęczenie, niedokrwistość i problemy skórne.
Dieta bezglutenowa stosowana jest przez całe życie – jej przerwanie prowadzi do nawrotu objawów i dalszego uszkadzania organizmu. Jest odpowiednia dla osób w każdym wieku, od dzieci po seniorów, a im wcześniej zostanie wprowadzona u osób chorych, tym lepsze efekty przynosi.
Coraz częściej sięgają po nią również osoby zdrowe, które wierzą, że wykluczenie glutenu poprawi ich samopoczucie, koncentrację lub wyniki sportowe. Lekarze jednak podkreślają, że u osób zdrowych brak podstaw do eliminacji glutenu. Gluten sam w sobie nie jest szkodliwy – stanowi źródło białka i pełni istotną rolę w strukturze wielu produktów zbożowych. Niewłaściwe stosowanie diety bezglutenowej może wręcz prowadzić do niedoborów pokarmowych.
Podstawą żywienia bezglutenowego są produkty naturalnie wolne od glutenu. Osoby na tej diecie mogą sięgać po:
W sklepach dostępne są również produkty specjalnie oznaczone jako bezglutenowe – pieczywo, makarony czy mąki z certyfikatem „przekreślonego kłosa”. Są one bezpieczne dla osób z celiakią i alergią na gluten.
Kluczowym elementem diety bezglutenowej jest unikanie produktów zawierających pszenicę, żyto i jęczmień. Do grupy produktów, których należy bezwzględnie unikać, należą:
Gluten może być obecny także w wędlinach, sosach, zupach instant, gotowych daniach i słodyczach, dlatego osoby chore muszą uważnie czytać etykiety i wybierać produkty oznaczone jako bezglutenowe.
Największym wyzwaniem w diecie bezglutenowej jest ryzyko ukrytego glutenu. Może on znajdować się w produktach, w których teoretycznie nie powinno go być, np. w jogurtach owocowych, przyprawach w proszku czy gotowych sosach. Nawet śladowe ilości mogą wywołać objawy u osób z celiakią, dlatego niezwykle istotne jest dokładne sprawdzanie składu i wybieranie certyfikowanych produktów.
Drugą kwestią jest ryzyko niedoborów pokarmowych. Eliminacja glutenu często wiąże się z ograniczeniem spożycia pełnoziarnistych produktów zbożowych, które są źródłem błonnika, żelaza, cynku, magnezu czy witamin z grupy B. Dlatego dieta bezglutenowa powinna być starannie zbilansowana i uzupełniona o inne produkty bogate w te składniki.
Dieta bezglutenowa może być stosowana na każdym etapie życia – od niemowlęctwa aż po wiek podeszły – jeśli istnieją ku temu wskazania medyczne. W przypadku dzieci z celiakią lub alergią na gluten eliminacja glutenu jest koniecznością, aby zapewnić prawidłowy rozwój i wzrost. W przypadku seniorów przestrzeganie diety jest równie istotne, ponieważ nietolerancja glutenu może nasilać objawy ze strony układu pokarmowego i prowadzić do niedożywienia.
Należy jednak pamiętać, że nie powinno się samodzielnie wprowadzać diety bezglutenowej bez wcześniejszej diagnostyki. Objawy celiakii czy nadwrażliwości na gluten mogą przypominać inne choroby przewodu pokarmowego, dlatego kluczowe są badania i konsultacja z lekarzem gastroenterologiem.
Wiele osób bez wskazań medycznych decyduje się na eliminację glutenu, wierząc, że to poprawi ich zdrowie. Tymczasem u zdrowych osób nie ma potrzeby eliminowania glutenu, a niekiedy może to prowadzić do niekorzystnych efektów, np. ubogiej diety w błonnik. Eksperci podkreślają, że dieta bezglutenowa powinna być stosowana wyłącznie z powodów zdrowotnych.
Prosty formularz! Wybierz godzinę konsultacji i oczekuj na kontakt z lekarzem online
