Niektóre choroby nie krzyczą. Wkradają się po cichu – powodując zmęczenie, zaburzenia snu, spadek libido, suchość skóry. Można je pomylić z przemęczeniem, depresją albo po prostu wiekiem. Tak właśnie bywa z niedoczynnością przysadki mózgowej – zaburzeniem hormonalnym, które długo może pozostać niezdiagnozowane. Jak nie przegapić sygnałów, które wysyła ciało?
Przysadka mózgowa to niewielki gruczoł, który rządzi całym układem hormonalnym. Znajduje się w centrum mózgu, ale steruje produkcją hormonów w tarczycy, nadnerczach, jajnikach czy jądrze. Gdy działa nieprawidłowo, wpływa praktycznie na każdą funkcję organizmu.
Do najczęstszych objawów chorej przysadki mózgowej należą: przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, problemy z koncentracją, osłabienie mięśni, zaburzenia cyklu miesiączkowego, obniżone libido, a także nietolerancja zimna czy nadmierna senność. U mężczyzn może dojść do spadku poziomu testosteronu, a u kobiet – do zaburzeń owulacji. Czasem pojawiają się także objawy skórne: suchość, bladość, brak potliwości.
Gdy przysadka nie wydziela wystarczającej ilości hormonów, zaburzenia te nazywamy niedoczynnością przysadki mózgowej. Może dotyczyć jednego lub kilku hormonów. Jedną z częstszych form jest somatotropinowa niedoczynność przysadki, czyli niedobór hormonu wzrostu. Choć brzmi to jak coś, co dotyczy tylko dzieci, u dorosłych ten hormon również pełni ważne funkcje – odpowiada m.in. za metabolizm, masę mięśniową, odporność i nastrój.
Niedoczynność przysadki mózgowej – skutki mogą być więc bardzo szerokie: od zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, przez depresję, aż po niedoczynność innych gruczołów (np. tarczycy czy nadnerczy). W dłuższej perspektywie może prowadzić do trwałego obniżenia jakości życia i problemów zdrowotnych wymagających leczenia wielospecjalistycznego.
W części przypadków za niedoczynnością stoi stan zapalny. Zapalenie przysadki mózgowej – objawy mogą przypominać wiele innych chorób: bóle głowy, zaburzenia widzenia, zmęczenie, apatię, czasem gorączkę. Jeśli zapalenie ma charakter autoimmunologiczny (co zdarza się np. po ciąży), może rozwinąć się nagle, bez wcześniejszych sygnałów ostrzegawczych.
Autoimmunologiczne zapalenie przysadki mózgowej jest rzadkie, ale niebezpieczne – może prowadzić do trwałego uszkodzenia gruczołu. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie i włączenie leczenia – najczęściej kortykosteroidami i terapią hormonalną wyrównującą niedobory.
Zdiagnozowanie niedoczynności przysadki mózgowej wymaga precyzyjnych badań hormonalnych, a często także rezonansu magnetycznego głowy. Leczenie polega na uzupełnianiu brakujących hormonów – indywidualnie dobranych do niedoborów danego pacjenta. Terapia bywa długoterminowa, ale skuteczna – poprawia jakość życia, przywraca energię, reguluje gospodarkę hormonalną.
Niedoczynność przysadki mózgowej – leczenie może również obejmować wsparcie psychologiczne i dietetyczne, zwłaszcza jeśli objawy choroby trwały wiele miesięcy i wpłynęły na samopoczucie psychiczne lub styl życia chorego.
Źródła:
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2022). Pituitary disorders. National Institutes of Health. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/pituitary-disorders
Mayo Clinic. (2023). Hypopituitarism – Symptoms and causes. Mayo Foundation for Medical Education and Research. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypopituitarism/symptoms-causes/syc-20353561
Cleveland Clinic. (2023). Hypopituitarism. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17558-hypopituitarism
1. Czy niedoczynność przysadki mózgowej może wpływać na wagę?
Tak – zaburzenia hormonalne często prowadzą do niezamierzonego przybierania lub utraty masy ciała.
2. Czy dzieci mogą mieć niedoczynność przysadki mózgowej?
Tak, szczególnie w formie somatotropinowej – objawia się m.in. zahamowaniem wzrostu i opóźnionym dojrzewaniem.
3. Jakie badania wykrywają choroby przysadki mózgowej?
Podstawą są badania poziomu hormonów i rezonans magnetyczny przysadki z kontrastem.
4. Czy niedoczynność przysadki mózgowej można całkowicie wyleczyć?
Nie zawsze – leczenie zazwyczaj polega na stałym uzupełnianiu brakujących hormonów.
Prosty formularz! Wybierz godzinę konsultacji i oczekuj na kontakt z lekarzem online
